Genel Bilgiler

ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ

Atomların katmanlarından belirli sayılarda elektron bulunmaktadır. Ancak bir atom, tek katmanlıysa ve bu katmanda iki elektron varsa kararlıdır. Atomun iki katmanı varsa ve son katmanında sekiz elektron bulunuyorsa ya da üç katmanlı ise ve son katmanında yine sekiz elektronu bulunuyorsa bu tür atomlar da kararlı yapıya sahiptir. 

 

Sahip oldukları elektron dizilimini değiştirme isteği olmayan elementlere asal gazlar denir. Bu elementlere ait atomların son katmanında yeterli sayıda elektron bulunmaktadır. Asal gaz olarak adlandırılan helyum, neon, argon, atomları kararlı atomların sahip oldukları elektron diziliminde oldukları için elektron alışverişi yapmazlar.  Diğer atomlar ise elektron alışverişi yaparak kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmaya çalışırlar. Bazı atomlar elektron alarak veya vererek helyum atomunun elektron dizilimine ulaşmaya çalışırlar. Buna Dublet Kuralı denir. Örneğin lityum atomu Dublet Kuralı’na uyarak son katmanındaki bir elektronu verir ve helyum atomunun elektron dizilimine sahip olur. Bazı atomlar da elektron alışverişi yaparak neon veya argon atomunun elektron dizilimine sahip olmak isterler. Buna Oktet Kuralı denir. 

Bir atom tek katmana sahipse ve katmandaki elektron sayısını 2’ye tamamlamışsa Dublet Kuralı’nı, birden fazla katmana sahipse ve son katmanındaki elektron sayısın 8’e tamamlamışsa Oktet Kuralı’nı gerçekleştirmiş olur. 

Atomlar, elektron alarak veya vererek kararlı atomların elektron dizilimine ulaştıklarında iyon olarak adlandırılır. 

Örneğin 9 proton ve 9 elektrona sahip olan flor atomunu ele alalım: 

9 elektron	-	-	-	-	-	-	-	-	-
9 proton	+	+	+	+	+	+	+	+	+

 

Yukarıdaki flor atomu kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmak için Oktet Kuralı’nı nasıl gerçekleştirir?

Flor atomunun, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşması için ya 1 elektron alması ya da 7 elektron vermesi gerekir. Tabii ki 1 elektron alması, 7 elektron vermesinden daha kolaydır. Bu durumda flor atomu 7 elektron vermeyi tercih edecektir. Böylece Oktet Kuralı’na uyarak son katmanındaki elektron sayısını 8’e tamamlayacaktır. 

Flor atomunun pozitif ve negatif yükleri eşit sayıdayken, bir elektron alıp iyon haline geldikten sonra yük dengesi bozulmuştur. Bu durumda flor iyonunun elektron ve proton sayısı hakkında ne söyleyebiliriz? 

Flor atomunu bir elektron alarak negatif yük sayısını bir tane artırmıştır.

Flor iyonunda negatif yük sayısı pozitif yük sayısından fazla olduğu için bu iyon negatif yüklüdür.

Atomlar elektron aldığında negatif yükle yüklenerek iyon haline geçerler. Negatif yüklü bu iyonlar, anyon olarak adlandırılır. Bu iyonda negatif yük sayısı negatif yük sayısından ne kadar fazla ise o sayı, sahip olduğu yükle birlikte atomun sembolünün sağ üst köşesine yazılır. Örneğin, 1 tane elektron alan flor atomu F^- şeklinde gösterilir. Bir elektron (-)olarak ifade edildiği için gösterimlerde 1 kullanılmaz. Fakat 2 elektron almış bir atomun yükü ’’ -2’’ şeklinde gösterilir. Flor atomu elektron alarak  F^- durumuna geldiğinde bu iyon flor iyonu olarak adlandırılır. 

 

 

   
Sodyum atomunun kararlı atomlarının elektron dizilimine ulaşması için son katmanındaki bir elektronu vermesi gerekmektedir.

       Sodyum atomu, bir elektron verdikten sonra pozitif yüklü hale gelmiştir. Atomlar elektron vererek pozitif yüklü bu iyonlar katyon olarak adlandırılır.

       Katyonlarda pozitif yük sayısının negatif yük sayısından ne kadar fazla olduğu bulunur ve fazla olan yük sayısı ise, sembolün sağ üstünde köşesine yazılır. Örneğin, sodyum katyonunda pozitif yük sayısı negatif yük sayısından 1 fazla olduğu için sahip olduğu bu fazla yük Na⁺ şeklinde gösterilir. Sodyum atomu elektron vererek Na⁺ durumuna geldiğinde bu iyon sodyum katyonu olarak adlandırılır.

 

     Kararlı atomların elektron dizilimine sahip olamayan atomlar, kararlı atomların elektron dizilimine sahip olduktan sonra anyon ve katyon haline gelir. İyonlar her zaman tek atomlu olamayabilir.
    Birden çok atomlu yapılar, pozitif veya negatif yüke sahiplerse iyon olarak adlandırılır. Atomların oluşturduğu gruplar, pozitif yüke sahip olduğunda katyon negatif yüke sahip olduğunda ise anyondur.

Soygazlar kararlı olduğu için + veya – yük almazlar. Elektron alışverişi yapmazlar.

  17 elektronlu Klor atomuna baktığımızda son katmanında 7 elektron vardır. Klor kararlı hale geçmek için ya 1 elektron alacak, ya da 7 elektronunu verecektir.
1 elektron almak daha kolay olduğu için klor başka bir atomdan 1 elektron alır ve kararlı hale geçer.
Eksi yüklü 1 elektronun gelmesi Kloru -1 yüklü hale getirir.